1/29/2014 03:45:00 ÖS 1 , , ,
Otomobilimizin aktarma organlarından biri olan kavrama en önemli elemanlardan biridir. Vites kutusu ile debriyaj arsında ayırma görevi yapan kavramanın değişik arızaları vardır. Bu arızaların belli başlı nedenleri ve bu nedenlerin çözümü vardır. Şimdi bunları detyalı bir şekilde görelim:
1)Kavrama kaçırıyorsa : 
Kayma ve kaçırma sonucu oluşan büyük sürtünme kuvvetleri aşırı ısınmalara yol açar.Aşırı ısınma aşınmayı hızlandırır;balatanın yanmasına sebep olur.Volanın ve baskı plakasının yüzeyleri çabuk aşınır,çizilir,çatlar,yüzeylerde derin çukurluklar oluşabilir.Baskı plakasında meydana gelen ısı yayların gerilimlerini zayıflatarak bozulmalarına yol açar.
Kavramadaki kaçırma özellikle yokuşlarda araca gaz verilirken hızlanamama,çekişte zayıflık yada ilk hareket sırasında duran aracı yerinden güçlükle kaldırma şeklinde kendisini gösterebilir.
Debriyaj çeşitli sebeplerden kaçırabilir.Pedal ayarının yanlış yapılması,baskı bilyesinin ayırma parmakları ile temasta kalmasına yol açar ve debriyaj pedalı tam bırakıldığı halde dahi kavrama kısmen çözülmüş olarak kalacağından kaçırma yapar.Çünkü baskı yaylarının bir kısım kuvvetleri alınmış yani;baskı kuvveti azalmıştır.
Çubukların bağlantılarındaki tutukluklar,geri getirme yaylarının kırık oluşu pedalın geri gelmesine kısmen engel olabilir ve bu nedenle kavrama tam kavraşma konumunu kazanamaz.Bu durumda ayarların yeniden ve doğru olarak yapılması gerekir.
Balatalı disk aşınmış,baskı yayları ile diyafram yaylar zayıflamış,balata yağlanmış veya ayırma parmakları yanlış ayarlanmış ise debriyaj kaçırır.Bu gibi hallerde disk veya baskı düzeninin komple değiştirilmesi gerekir.
2)Kavrama ani tutuyor ve ses yapıyorsa : 
 Önce çubuk bağlantıları kontrol edilmeli tutukluk yapıp yapmadığı anlaşılmalıdır.Tutukluk yapma durumunda çubuklar ani boşalarak kavramanın ani kavraşmasına ve aracın sıçramasına sebebiyet verebilir.Motor bağlantılarının kırık olması da aynı sonucu doğurur.
Kavrama balatasının greslenmesi,balata yüzeylerinin cam gibi parlaması veya balatanın bulunduğu sac yastıklar üzerinde gevşemiş olması ani tutmaya ve sese yol açar.Bu durumda diskin değiştirilmesi gerekir.Balatanın bulunduğu mil üzerinde tutukluk yapmasıda aynı sonucu doğurur;milin frezeleri temizlenerek yağlanmalı ve tutukluklar giderilmelidir.
Motorun indirilip bindirilmesinden sonra ses yapıyorsa kavrama muhafazasının ekseni kaçıktır veya bağlantılar çarpık olabilir.Sebep ne olursa olsun eksen kaçıklıkları giderilmelidir.
3)AAyırma durumunda disk dönmeye devam ediyor veya tutukluk yapıyor :  
Bu arıza kavrama tutmaya devam ederken balatalı disk pedal basıldığı halde volandan veya baskı plakasından tam ayrılmıyor demektir.Bu nedenle balatalı disk volan ile baskı plakasına sürtünmeye devam eder.Bu gibi hallerde vitesin sessiz değiştirilemediğinden,dişli seslerinden şikayet edilir.
Böyle bir şikayet sırasında ilk kontrol edilecek kısım pedal çubuk ayarıdır.Pedal boşluğu fazla ise pedalın tam sonuna kadar basılması halinde bile tam çözülme sağlanamaz.Eğer pedalın çubuk ayarı arızayı gideremezse kavramanın iç yapısına bakmak gerekir.Kavramanın iç arızaları balatalı diskin baskı plakasının çarpıklığından veya balatadaki gevşeklikten ileri gelir.Balata gevşemesinin başlıca nedeni debriyajın kötü kullanılmasıdır.
Not :Özellikle genç sürücüler kalkış sırasında tekerleklere patinaj yaptırma heveslerine kapılırlar.Bu heveslerin debriyaj balatasını sıyıracağını unutmamak gerekir.Patinajlı ani kalkışlar en azından debriyajın ve lastiklerin ömrünü azaltırlar.
Ayırma parmaklarının ayarı da bozuk olabilir ve kavramanın tam ayırmasına engel olabilir.Ayrıca balatalı diskin göbeği debriyaj mili üzerinde tutukluk yapabilir.Mil frezelerinin temizlenip yağlanması arızayı giderir.Ancak frezeler sıyırmış ve deforme olmuşsa mili değiştirmek gerekir.
Motor bağlantı kulağının kopması,debriyaj pedalına basılırken motorun bulunduğu yerden hareketine,yer değiştirmesine;kaymasına yol açtığı için de kavrama tutukluğuna sebebiyet verebilir.Bağlantı kulağı yenileştirilmek suretiyle arıza giderilebilir.
4)KAavrama kavramış durumda iken ses yapıyor : 
Sebebi tespit etmek için sesin kavramanın kavraşmış konumda mı yoksa ayırmış durumda mı geldiğine dikkat etmek gerekir.Pedala basılırken mi yoksa pedal bırakıldığı zaman mı sesin geldiğini saptamak zorunludur.Örneğin pedala basıldığı zaman ses kesiliyorsa sesler transmisyondan geliyor demektir.Ayrıca volanın göbeğinde bulunan ve prizdirekt milinin ön ucuna yataklık eden burcun aşınmış olması,yada yağsız kalması,kurumuş olması da sese yol açabilir.Bu tür sesler daha çok yatak sesleridir ve şüphesiz vites kutusundaki yataklardan gelir.
Debriyaj pedalının çalıştırılması sırasında yani pedala basıldığı ve pedal bırakıldığı sıralarda ses geliyorsa bağlantılar kurumuş kirlenmiştir.Sesler tamamen mekanizmanın mekaniği sürtünmelerinden kaynaklanır.Temizlenip yağlanmalıdırlar.Kavramanın kavraşmış konumunda sesler gelirse balatalı diskin frezeli göbeğindeki milin frezeleri üzerinde gevşeklik yapmasından kaynaklanır.Balatalı diskin damper yayları zayıflar veya kırılmış olurlarsa ses yapmaları mümkündür.Bu durumda balatalı diskin değiştirilmesi gerekir.Motor ile transmisyon eksenleri arasındaki kaçıklık balatalı diskin prizdirekt mili üzerinde ileri geri hareket etmesine neden olur.Eksenlerdeki kaçıklıklar düzeltilerek giderilmelidir.
Debriyaj ayırdığı zaman duyulan sesler baskı bilyasının aşınmasından,yağsız kalmasından,tutukluk yapmasından ileri gelebilir.Bu durumda bulunan baskı bilyası debriyaj pedalına basıldığı zaman çalışmaya başlarken tiz sürtünme sesleri çıkartır;buna ötme denir.Baskı bilyasının ötmesi halinde ya değiştirilmeli yada yağlanmalıdır.Kavrama ayırma parmakları düzgün ayırmazlarsa pedala basılınca balatalı diskin göbeğine sürtünebilirler.Parmaklar yeniden ve istenilen değerde ayarlanmalıdır.Volan göbeğinde bulunan prizdirekt klavuz yatağı aşınmış yada yağsız kalmışsa araç viteste ve debriyaj ayırırken ve hatta araç dururken yüksek perdeden inleme sesi yapar.Bu şartlar altında prizdirekt mili (klavuz yatak üzerinde yataklanmıştır) durmuştur ve fakat yatak ve krank mili dönmektedir.Sesin kesilmesi için yatak yağlanmalı yada değiştirilmelidir.
Diyafram tipi kavramada zayıflamış bulunan geri getirme yayları kavrama ayırırken ve motor rölantide çalışırken çıtırtı şeklinde ses yapar. Kavramayı sökmeden yayları değiştirerek sesi gideririz.
Devamı »